window.dataLayer = window.dataLayer || []; function gtag(){dataLayer.push(arguments);} gtag('js', new Date()); gtag('config', 'UA-97449037-2');
Türk Edebiyatının tanınmış şairlerinden F. N. Çamlıbel’in “Han Duvarları” adlı şiirine de konu olan Ulukışla Öküz Mehmet Paşa Menzil Külliyesi hakkındaki bilgiler ve yayınlar yetersizdir. Konuyla ilgilenen araştırmacıların yayımladıkları planlardaki eksik ve yanlışlar; yapı tanıtımlarında dikkatimi çeken eksiklik ve tutarsızlıklar; yapının inşa ve onarım tarihleri ile ilgili yetersiz ve çelişkili bilgiler, beni bu konu üzerinde çalışmaya sev ketti.
Konuyla ilgili çalışmalarım sırasında her türlü bilgi ve belgeyi toplamaya çalıştım. Bu amaçla üniversitelerin dökümantasyon merkezlerinde, İstanbul Başbakanlık Devlet Arşivi’nde, İstanbul Topkapı Sarayı Arşiv Dairesi’nde, İstanbul Fransız Anadolu Tetkikleri Enstitüsü’nde, İstanbul Alman Arkeoloji Enstitüsü’nde, Ankara Vakıflar Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşiv Dairesi ile Abide ve Yapı İşleri Dairesi Proje ve Fotoğraf Arşivi’nde, Ankara Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyud-ı Kadime Arşivi’nde kaynak taramaları yaptım. Ulukışla ve külliye ile ilgili bulabildiğim bilgileri değerlendirmeye çalıştım. Külliyeyi değişik tarihlerde birçok kez ziyaret ederek ayrıntılı fotoğraflar çektim. Rölöve ve restitüsyon projelerinin çizimi için gerekli ölçüleri aldım.
“Ulukışla ve Öküz Mehmet Paşa Menzil Külliyesi”ni konu alan bu çalışma 7 ana bölümden oluşmaktadır. “Giriş”ten sonraki ilk bölümde, Ulukışla’nın fiziksel ve coğrafi özellikleri verilmiş, Antik çağlardan günümüze dek tarihçesi kısaca özetlenmeye çalışılmıştır. “III. Bölüm”de, Öküz Mehmet Paşa Menzil Külliyesi’nin daha sağlıklı bir şekilde değerlendirilebilmesi için külliyelerin işlevi, kökeni, mekan dağılımı, özellikleri ve gelişimi ele alınmıştır. “IV. Bölüm”de, külliye ile ilgili genel bilgiler verilmiş; külliyenin konumu ve yerinin bölgedeki önemi vurgulanmış; külliyenin inşa edilme nedenleri, seyyahların Ulukışla ve külliye ile ilgili gözlemleri aktarılmaya çalışılmıştır. Daha sonra külliyeyi oluşturan birimler ayrıntılı bir şekilde tek tek ele alınarak külliye içindeki yerleri, günümüzdeki kullanımları ve bugünkü durumları belirtilmiştir. Külliyenin irdelenen birimi hakkında araştırmacıların ileri sürdükleri düşüncelere ve çizimlere yer verilerek eleştirisi yapılmış, varsa süsleme özelliklerine değinilmiştir. Daha sonra o birim, Türk Mimarisi içindeki yeri, mimari ve -varsa- süsleme özellikleri açısından irdelenmiştir. “V. Bölüm”de ise, XVII. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun durumu ve dönemin mimari özelliklerine kısaca değinilerek, Ulukışla Öküz Mehmet Paşa Menzil Külliyesi’nin Osmanlı Menzil Külliyeleri içindeki yeri saptanmaya çalışılmıştır.
Çalışmam sırasında, her konuda yardımlarını esirgemeyen hocam Prof. Dr. Sayın Rahmi Hüseyin ÜNAL’a en içten şükranlarımı sunarım. Arazi çalışmalarımda, Aksaray Kazı Ekibi’nin elemanlarını vererek bana destek olan, aynca fotoğraf çekiminde yardımlarını esirgemeyen hocam Prof. Dr. Sayın Bekir DENİZ’e, tarihi konularda büyük yardımlarını gördüğüm hocam Öğr. Gör. Sayın Aydoğan DEMİR’e, Osmanlı Arşiv belgelerinin Türkçe’ye çevirilerini yapan Öğr. Gör. Dr. Sayın Refet Yalçın BALATA’ya,
kaynakça konusunda yardımcı olan ve manevi desteğini esirgemeyen hocam Prof. Dr. Sayın İnci KUYULU’ya ve Prof. Dr. Sayın Zeynep MERCANGÖZ’e, bana fakültedeki kitaplıklarını açarak destek vermenin yanı sıra, her zaman dostluklarını gördüğüm Yard. Doç. Dr. Sayın Şakir ÇAKMAK ve Yard. Doç. Dr. Sayın Yekta DEMİRALP’e, arkadaşım Araş. Gör. Sayın Ertan DAŞ’a, başta Araş. Gör. Sayın Mükerrem KÜRÜM, Araş. Gör. Sayın Harun ÜRER olmak üzere, Mimar Sn. Mustafa GÜNER, İnş. Yük. Müh. Uğur BERKER’e elektronik cihaz (Total Station) ile külliyenin ölçümlerini yapan Harita Mühendisi Sayın Halil SÜMERKAN’a ve ekibine, Sayın Süleyman TOKER’ e daha önce elle yapmış olduğum çizimleri, Auto CAD R14 programı ile bilgisayar ortamına aktaran Mimar Sayın Figen AKKAŞ’a, Aksaray Kazı Ekibi’ne, Araş. Gör. Sayın Sedat BA YRAKAL’a, Araş. Gör. Sayın Emine TOK ve Araş. Gör. Sayın Sevinç GÖK’e sonsuz teşekkürlerimi iletirim.
Ulukışla’daki çalışmalarım sırasında bana yardımcı olan Ulukışla Belediye Başkanı Sayın Hüseyin SAÇAN Cumhuriyet’in 75. Yıl Törenleri’nde kervansarayı temizleterek, kutlamaların burada yapılmasını sağlayan, kültürel mirasımız olan tarihi değerlere sahip çıkan Ulukışla Kaymakamı Sayın Hüseyin PARLAK’a, yine her konuda yardımını ve desteğini gördüğüm basın mensubu, değerli dostum Sayın Agah Sunay TÜRKER ve ailesine, ilçe kütüphane görevlilerine, Hatun Hoca Hanım’a, Ulukışla Öğretmen Evi Müdürü Sadık Bey’e, Ulukışla Belediye Zabıta Müdürü Yaşar Bey, yine belediyeden Sayın M. Ali ÖNER’e, isimlerini tek tek sayamadığım ancak, yardımlarını ve sıcak dostluklarını hiçbir zaman unutamayacağım tüm Ulukışla halkına teşekkürü bir borç bilirim.
Bu çalışmanın hazırlanmasında Ankara Vakıflar Genel Müdürlüğü ilgililerinin de büyük katkıları olmuştur. Bu bağlamda meslektaşım Sayın Hayati BİNLER, Sayın Dr. Birsen ERAT ve Fotoğraf Uzmanı Sayın Gülşen GÜNEL’e de teşekkürlerimi iletirim.
Tapu Kadastro Arşivleri’nden, Öküz Mehmet Paşa ile ilgili bilgi ve belgelerin bulunmasında bana yardımcı olan Sayın Nurettin BALTA’ya, Mustafa ENGİN’e ve diğer arkadaşlara sonsuz teşekkürler.
Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Sinema-Televizyon Bölümü’nden ATV Televizyonu kameramanı Sayın Derya YARUÇ’a, İstanbul’dan ekibiyle gelerek dört saatlik çekimlerini iki gün boyunca yapan, külliyenin 1993 yılındaki haliyle belgelenmesini sağlayan öğrencime, Grafik Bölümü öğrencilerinden Meltem S. OKTAY, Sedat KOYUN ve Şevket TÜRKEL’e emekleri ve katkıları için çok teşekkürler.
Bu arada varlıkları ile her _zaman bana büyük güç ve destek veren, çok sevdiğim özverili annem Hatice ÖZTAŞÇI ile anlayışlı eşim Fevzi M. GÜLTEKİN’e en içten teşekkürlerimi sunarım.
Bir yanıt yazın